Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne – zarys
Kwestie związane ze stosowaniem oświadczeń zdrowotnych i żywieniowych zostały uregulowane w unijnym rozporządzeniu nr 1924/2006 (Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności).
Oświadczenia zdrowotne i żywieniowe nie stanowią obowiązkowych informacji na temat żywności. Nie dotyczą ich więc „techniczne” wymogi zawarte z rozporządzenia nr 1169/2011 dotyczące minimalnej czcionki oraz obowiązku umieszczenia ich treści w języku szeroko rozumianym przez konsumenta w danym kraju członkowskim. Powyższe oznacza, że możliwe jest np. umieszczenie oświadczenia w języku angielskim w rozmiarze czcionki poniżej 1,2 mm.
Należy mieć jednak na uwadze, iż, zgodnie z art. 36 ust. 2 rozporządzenia nr 1169/2011 oświadczenia żywieniowe i zdrowotne nie mogą:
- wprowadzać konsumenta w błąd;
- sugerować właściwości leczniczych żywności;
- nie mogą być niejednoznaczne ani dezorientować konsumenta;
- muszą być w stosownych przypadkach oparte na dowodach naukowych (oświadczenia zdrowotne).
Umieszczenie oświadczeń w prezentacji i reklamie środków spożywczych nie jest obowiązkowe. Jednakże, jeśli decydujemy się na ich umieszczenie, konieczne jest, aby zapewnienie ich zgodności z przepisami rozporządzenia nr 1924/2006.
Zgodnie z art. 3 ww. rozporządzenia oświadczenia nie mogą ponadto:
- budzić wątpliwości co do bezpieczeństwa lub adekwatności odżywczej innej żywności;
- zachęcać do nadmiernego spożycia żywności lub stanowić przyzwolenie dla niego;
- stwierdzać, sugerować lub dawać do zrozumienia, że zrównoważony i zróżnicowany sposób odżywiania się nie może zapewnić odpowiednich ilości składników odżywczych;
- odnosić się do zmian w funkcjonowaniu organizmu w sposób wzbudzający lub wykorzystujący lęk u konsumenta przy pomocy tekstu bądź przy pomocy obrazów, przedstawień graficznych lub symboli.
Pojęcie „oświadczenia” zawarta w rozporządzeniu nr 1924/2006 obejmuje szeroki zakres elementów prezentacji żywności:
„oświadczenie” oznacza każdy komunikat lub przedstawienie, które, zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, nie są obowiązkowe, łącznie z przedstawieniem obrazowym, graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości”.
W świetle ww. definicji oświadczeniem może być nie tylko określony tekst i stwierdzenie, ale również: grafika, piktogram, logo, zdjęcie czy nawet pojedynczy wyraz.
Zgodnie z podziałem wprowadzonym przez rozporządzenie nr 1924/2006 oświadczenia dzielimy na oświadczenie żywieniowe i oświadczenia zdrowotne.
Dzisiaj o oświadczeniach żywieniowych
Zgodnie z definicją z rozporządzenia nr 1924/2006: oświadczenia żywieniowe to stwierdzenia, które sugerują, że produkt ma szczególne korzystne właściwości odżywcze, wynikające z obecności lub braku określonych składników odżywczych lub innych substancji.
Przykłady oświadczeń żywieniowych:
- „Niska zawartość tłuszczu”
- „Bez dodatku cukru”
- „Bogaty w błonnik”
- „Źródło białka”
Zgodnie z art. 8 rozporządzenia nr 1924/2006 oświadczenia żywieniowe są dozwolone jedynie w przypadku, gdy wymienione są w załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia i spełniają wymogi tam zawarte.
Przykłady:
Szczególnym rodzajem oświadczeń żywieniowych są oświadczenia porównawcze.
Porównują one zawartość określonych składników odżywczych w dwóch lub więcej produktach spożywczych. Zasady stosowania takich oświadczeń są dokładnie określone w art. 9 rozporządzenia nr 1924/2006.
Najważniejszą z nich jest prawidłowe ustalenie kategorii porównywanych produktów, które muszą pełnić tę samą funkcję z punktu widzenia konsumenta, co oznacza, że muszą być rzeczywiście porównywalne. Ponadto, oświadczenia muszą wyraźnie określać, który produkt jest porównywany z którym, oraz na jakiej podstawie dokonano porównania (np. zawartość kalorii, tłuszczu, cukru).
Przykład:
„Ten jogurt truskawkowy zawiera o 30% mniej cukru niż standardowe jogurty truskawkowe dostępne na rynku.”
Monika Łazarowicz – Szoszuk, aplikantka adwokacka
Roksana Strubel, adwokatka