Dodatkowe wymogi oznakowania suplementów diety
Wymagania w zakresie znakowania suplementów diety określone zostały w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady ((UE) nr 1169/2011[1] precyzującego ogólne wymogi znakowania żywności przeznaczonej dla konsumentów. Dodatkowe, szczegółowe wymagania zawarte są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawia składu i oznakowania suplementów diety[2]. Dzisiaj nie o obowiązkowych elementów oznakowania, zgodnie z ww. aktami prawnymi, ale o dodatkowych wymogach oznakowania suplementów diety.
[1] Art. 9 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 Tekst mający znaczenie dla EOG. (dalej: „Rozporządzenie nr 1169/2011).
[2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety (Dz.U. 2007 nr 196 poz. 1425).
Uchwały Zespołu ds. Suplementów Diety
Przy ocenie oraz sporządzaniu oznakowania suplementów diety należy każdorazowo zweryfikować, czy substancje zawarte w suplemencie nie są objęte uchwałami Zespołu ds. Suplementów Diety[1] – jednostki doradczej działającej przy Głównym Inspektorze Sanitarnym.
Ww. uchwały ustanawiają górne limity dla wybranych witamin, składników mineralnych oraz składników roślinnych oraz w niektórych przypadkach przewidują umieszczenie dodatkowych ostrzeżeń w oznakowaniu suplementów diet.
Przykłady:
Dla witaminy D: „Przed zastosowaniem wskazane jest wykonanie badania 25-(OH)D we krwi oraz konsultacja wyniku badania z lekarzem lub farmaceutą”
Dla morwy białej: „U osób stosujących terapię insulinową lub doustne leki hipoglikemizujące stosować po konsultacji z lekarzem”.
Dla Withania somnifera L. Dunal (popularna Ashwagandha): „Produkt nie powinien być spożywany w przypadku stosowania leków o działaniu uspokajającym, nasennym, przeciwpadaczkowym, nie stosować u dzieci, kobiet w ciąży i w trakcie laktacji”.
Należy podkreślić, że uchwały Zespołu ds. Suplementów Diety nie stanowią norm prawnie wiążących, a z formalnego punktu widzenia mają charakter rekomendacji. W praktyce jednak inspekcje egzekwują stosowanie się do treści ww. dokumentów.
[1] Uchwały Zespołu ds. Suplementów Diety: https://www.gov.pl/web/gis/zespol-do-spraw-suplementow-diety
Nowa żywność w suplemencie diety – dodatkowe wymogi oznakowania
W sytuacji, w której suplement diety zawiera składnik klasyfikujący się jako nowa żywność, konieczne jest zweryfikowanie, czy istnieją dodatkowe treści, które powinny być umieszczone w ramach znakowania suplementu. Ww. treści dotyczą najczęściej dodatkowych ostrzeżeń, które powinny znaleźć się na etykiecie suplementu diety i które wynikają z oceny ryzyka przeprowadzonej przez EFSA.
Lista środków spożywczych, które zostały zatwierdzone jako nowa żywność wraz z ewentualnymi dodatkowymi wymogami dotyczącymi etykietowania znajduje się w unijnym wykazie nowej żywności, tj. rozporządzeniu wykonawczym Komisji nr 2017/2470.[1]
Przykłady:
[1] Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/2470 z dnia 20 grudnia 2017 r. ustanawiające unijny wykaz żywności zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2283 w sprawie nowej żywności.
„Techniczne” wymagania dla znakowania suplementów diety
Wszystkie obowiązkowe elementy oznakowania suplementów diety powinny spełniać dodatkowe, „techniczne” wymogi przewidziane w przepisach prawa tj.:
– być ujęte w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów z państw członkowskich, w których suplement diety jest wprowadzany na rynek. Powyższe oznacza, że suplementy wprowadzane na rynek w Polsce muszą być oznakowane w co najmniej j. polskim. Ww. wymóg nie wyklucza możliwości przedstawienia informacji na etykiecie w kilku wersjach językowych.
– być zapisane czcionką o min. wysokości 1.2 mm lub 0,9 mm w przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia ma pole mniejsze niż 80 cm2. Ww. wymóg nie dotyczy informacji dotyczącej ilości netto, dla której przewidziane są oddzielne wymagania[1], tj:
– być łatwo dostępne, co w przypadku suplementów diety oznacza, że powinny znajdować się bezpośrednio na opakowaniu bądź załączonej do niego etykiecie;
– być dobrze widoczne, wyraźnie czytelne, nieusuwalne;
– nie mogą być w żaden sposób zasłonięte np. nadrukami czy ilustracjami.
[1] Rozporządzenie Ministra Gospodarski z dnia 20 lipca 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych (Dz.U. 2009 nr 122 poz. 1010).
Dodatkowe „techniczne” wymagania – case etykiety peel-off
Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego[1] stosowanie etykiety typu peel – off, na której obowiązkowe informacje na temat żywności znajdują się po wewnętrznej stronie etykiety jest niezgodne z przepisami prawa tj. art. 12 i 13 rozporządzenia nr 1169/2011, z którego wynika, że obowiązkowe informacje na temat żywności muszą być łatwo dostępne dla konsumenta oraz nie mogą być zasłonięte lub ukryte.
Zdaniem GIS: „Tego rodzaju innowacyjny sposób przedstawiania informacji nt. żywności może wprowadzać konsumentów w błąd – konsumenci mogą nie wiedzieć, gdzie szukać informacji. Etykieta „peel-off” wymaga również sprawności manualnej, co u części konsumentów może skutkować niezdolnością do odklejenia naklejki (osoby chore, niepełnosprawne), a u innych powodować obawy związane z możliwością jej uszkodzenia lub np. stłuczeniem szklanego opakowania.”
Stanowiska GIS nie podzielają sądy administracyjne. W głośnym i niedawnym wyroku dotyczącym suplementu diety, NSA stwierdził, że etykieta peel–off nie stanowi ukrycia bądź zasłonięcia obowiązkowych informacji, pod warunkiem, że na zewnętrznej warstwie etykiety znajduje się informacja, aby zapoznać się z całością etykiety: „Skoro na wierzchniej warstwie etykiety znajduje się informacja, jakiego rodzaju dane zamieszczone są na kolejnej warstwie etykiety a dodatkowo informacja ta opatrzona jest zaleceniem, aby zapoznać się z całością etykiety oraz znakiem graficznym (strzałką), wskazującym miejsce otwarcia kolejnej warstwy etykiety to nie można było stwierdzić, że w takiej sytuacji informacje obowiązkowe zamieszczone na kolejnej warstwie etykiety są zasłonięte, lub ukryte.”[2]
[1] Link do wytycznych: https://www.gov.pl/web/gis/odklejane-etykiety-typu-peel-off-na-produktach-spozywczych–gdzie-zamieszczac-informacje-obowiazkowe-a-gdzie-dobrowolne-
[2] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2024 r. sygn. akt: II GSK 632/23
Monika Łazarowicz – Szoszuk, aplikantka adwokacka
Roksana Strubel, adwokatka